Laten zij getuigen van de »glorie« van uw koningschap,
spreken over uw machtige werken,
aan de stervelingen uw machtige daden verkondigen,
de glorie en de glans van uw koningschap.
(Ps. 145:11-12, NBV [‘luister’])
De Dag van gisteren zijn we begonnen met het stapelen van woorden om superlatieven te bouwen, zoals: ‘de God der goden’, oftewel: ‘de grootste God’. Vandaag gaan we nog meer stapelen. In dit geval stapelen we niet twee keer hetzelfde woord op elkaar, maar twee woorden die een vergelijkbare betekenis hebben, twee synoniemen. In het Nederlands doen we dat ook, denk aan een uitdrukking als: zij is met vlag en wimpel geslaagd, oftewel (volgens Van Dale) ‘glansrijk’ geslaagd. En nog zo een: jij bent een bovenste beste.
We zeggen van bepaalde mensen dat ze iets uitstralen, door hun optreden, of soms alleen al door hun kleding: het uniform van een politieagent (tegenwoordig misschien minder dan vroeger …), de toga van een professor, de witte jas van een dokter. Iets vergelijkbaars zeggen mensen die horen bij het volk van JHWH over het koningschap van hun God. Ze zijn onder de indruk. JHWH straalt iets uit, door zijn optreden, zijn barmhartigheid, of zijn strengheid. Dat noemen ze ‘de glans van zijn koningschap’, zoals in de dagtekst. We hebben bij de wijs Woordenschat al gezien dat het woord glans een synoniem is van het woord glorie: beide woorden zitten wat betreft betekenis dicht tegen elkaar aan. Er had dus net zo goed kunnen staan: ‘Laten zij getuigen van de glans van uw koningschap’.
JHWH straalt iets uit, door zijn optreden, zijn barmhartigheid, of zijn strengheid. Dat noemen ze ‘de glans van zijn koningschap’.
De woorden de glorie van uw koningschap in de eerste regel van de dagtekst van deze Dag betekenen zoveel als: u bent niet ‘zomaar’ koning: u valt op onder de koningen, en dan in gunstige zin. U bent een positieve uitzondering, u maakt op een bijzondere manier indruk. De bidder gaat verder en laat nog eens tot zich door dringen wat JHWH allemaal op zijn naam heeft staan: ‘machtige werken’, en ‘machtige daden’. Hij beseft: ‘de glans van uw koningschap’ is eigenlijk nog te zwak uitgedrukt. Daar mag gerust nog een schepje bovenop. Dat doet hij door woorden te stapelen, nu niet hetzelfde woord, maar twee synonieme woorden. In dit geval stapelt hij de woorden glans en glorie. Dan krijg je, in de laatste regel van de dagtekst: ‘de glorie en de glans van uw koningschap’. ‘De glorie en de glans’ — in de Nederlandse taal stapel je dan met het woordje en ertussen. In de taal van het Oude Testament kun je in zo’n geval ook stapelen met het woordje van ertussen, en dat is wat er in de dagtekst gebeurt. ‘De glorie en de glans van uw koningschap’ is woord-voor-woord: ‘de glorie van de glans van uw koningschap’. Deze koning maakt niet ‘zomaar’ indruk: hij maakt grote indruk.
Geen woordspelletje
Eigenlijk moeten we zeggen dat de bidder zich op dit moment inhoudt. Eerder in de psalm — in vers 5 — bouwde hij een superlatief door maar liefst drie woorden te stapelen, de x van de y van uw z, concreet, woord-voor-woord weergegeven: de glans van de glorie van uw pracht. Kan het superlatiever? Voor sommige vertalingen is dat blijkbaar teveel van het goede: dan wordt zo’n drievoudige woordstapeling weergegeven met ‘de glorie van uw majesteit’ (NBV), of ‘Uw luisterrijke glorie, uw majesteit’ (WV), of ‘de heerlijke glorie van uw majesteit’ (HSV).
Psalm 145 vers 5 bouwt een superlatief door maar liefst drie woorden te stapelen, woord-voor-woord weergegeven: de glans van de glorie van uw pracht. Kan het superlatiever?
Al die verschillende woordstapelingen van de afgelopen twee Dagen om superlatieven te bouwen — het begint bijna te lijken op leuke spelletjes spelen met woorden, op veilige afstand van de niet altijd zo leuke werkelijkheid. Je hoeft maar even verder te lezen om te zien dat dat dus niet het geval is. De bidder in Psalm 145 vult zijn lofzang op Gods indrukwekkende koningschap concreet in: JHWH geeft steun aan mensen die gevallen zijn, en helpt mensen die gebukt gaan overeind. We zullen het verderop in dit dagboek vaker zien dat het een vergissing is te denken dat eindeloze grootheid uiteindelijk afstandelijkheid tot gevolg heeft. Zoals de bidder het in deze Psalm zegt: ‘Allen die hem aanroepen is de HEER nabij, die hem roepen in vast vertrouwen’ (Ps. 145:18, NBV).
Het is een vergissing te denken dat eindeloze grootheid uiteindelijk afstandelijkheid tot gevolg heeft.
De teksten in deze serie vormen een vingeroefening voor een dagboek dat later gepubliceerd zal worden (voorlopige titel: Onvergelijkelijke grootheid. Het Evangelie van Gods glorie, Uitgeverij Van Wijnen). Het voornemen is elke dinsdag- en vrijdagavond een nieuwe tekst online te zetten: een routebeschrijving halverwege de week, en dan nog een tegen het einde van de week.
Klik hier voor alle delen uit deze serie.
