Hoe kunnen we een evangeliecentrische spiritualiteit in de praktijk brengen?

Zoals u ongetwijfeld zal zijn opgevallen, heeft iedereen tegenwoordig wel iets met spiritualiteit. Een paar jaar geleden kwam ik een onderzoeksrapport tegen in het blad USA Today waaruit blijkt dat zelfs een meerderheid van de atheïsten zichzelf beschouwt als spirituele mensen. Daarover nadenkend, heb ik nog nooit iemand horen zeggen: “Weet je, ik ben gewoon geen spiritueel persoon.” Misschien dat spiritualiteit voor veel mensen simpelweg betekent dat je af en toe wat tijd besteedt om op jezelf te reflecteren. Voor anderen betekent het misschien het bewust proberen te leven volgens bepaalde principes, of het streven om bewust om te gaan met zaken zoals het milieu of dakloosheid.

Ik heb nog nooit iemand horen zeggen: ‘Weet je, ik ben gewoon geen spiritueel persoon.’

Deze algemene perceptie van spiritualiteit is echter niet wat de Bijbel ermee bedoelt. Ik schrijf vanuit het perspectief dat spiritualiteit weliswaar de menselijke geest betreft, maar daar ook bovenuit gaat, en juist het zoeken van God en de dingen van God inhoudt door Jezus Christus in de kracht van de Heilige Geest en in overeenstemming met Gods zelfopenbaring (namelijk de Bijbel).

Spiritualiteit en het evangelie

Dit soort spiritualiteit is niet zelfgemaakt, maar het is juist een van de gevolgen van het nieuwe geestelijke leven dat God in de ziel bewerkt wanneer Hij werkt door het evangelie. Met andere woorden, christelijke spiritualiteit maakt deel uit van het leven in antwoord op het evangelie. Om het theologisch te zeggen: spiritualiteit is een aspect van de levensheiliging die noodzakelijk begint bij, en volgt op onze rechtvaardiging.

Denk er als volgt over na: we komen tot God door het evangelie, en we leven voor God door het evangelie. De apostel Paulus schreef: “Zoals u dan Christus Jezus, de Heere hebt aangenomen, wandel in Hem” (Kol. 2:6). Door het evangelie ontvangen we Christus door het geloof, en door het evangelie wandelen we in Christus door het geloof.

Het evangelie – in één woord – is Jezus.

Het evangelie – in één woord – is Jezus. In één zin: het evangelie is de Persoon en het werk van Jezus Christus. Dat is de reden dat we over het leven als christen kunnen spreken als een evangeliecentrisch leven. We komen voor het eerst tot God op basis van het geloof in wie Jezus is en wat Hij voor ons heeft gedaan. En op dezelfde basis blijven we komen tot God en leven we een leven dat Hem behaagt. Om te parafraseren wat Paulus zegt in Galaten 3:3: als we begonnen zijn door de Geest door middel van het evangelie, worden we op dezelfde manier ook vervolmaakt (oftewel geheiligd, gemaakt zoals Christus) door de Geest door middel van het evangelie.

De rol van spirituele oefeningen

Alhoewel de Heilige Geest een gelovige doet verlangen naar en de kracht geeft voor een Bijbelse spiritualiteit, is het ook nodig dat het leven en de gewoonten op een nieuwe leest geschoeid worden om een evangeliecentrische vroomheid te praktiseren. Daarom schreef Paulus ook: “Oefen uzelf in de godsvrucht“ (1 Tim. 4:7). Dit gaat niet over fysieke training, over lichamelijke activiteit – hoe goed ook voor de gezondheid – omdat die op zich niet tot godsvrucht leidt, zoals het volgende vers laat zien. Integendeel, het type oefening of training dat godsvrucht (namelijk op Christus gaan lijken) bevordert is juist een geestelijke oefening.

Geen enkele christen gaat vanzelf op Christus lijken. Godsvrucht vereist volgens deze tekst oefening. Sommige Bijbelvertalingen geven dit weer als training, oefening of discipline. Daarom worden de Bijbelse en praktische manieren om deze opdracht, namelijk om je te oefenen in de godsvrucht, in het dagelijks leven in de praktijk te brengen vaak aangeduid met de termen ‘geestelijke oefening of training’ of ‘geestelijke discipline.’ (Let op: sommige ketterse leraren hebben deze uitdrukkingen ook gebruikt, maar dat maakt dergelijke Bijbelse termen nog niet ongeldig net zo min als dat een ketters gebruik van de term drie-eenheid het orthodoxe gebruik van die term zou opheffen). Wat waar was in de dagen van Paulus geldt nog steeds: door middel van de geestelijke oefeningen die we in de Bijbel vinden moeten we de godsvrucht nastreven.

‘Oefen uzelf in de godsvrucht’ is Gods opdracht.

Uiteraard ligt in verband met spiritualiteit het gevaar van wetticisme altijd op de loer. Alles dat een christen kan tellen of meten kan verdraaid worden tot iets dat een mens ten onrechte ervan verzekert dat hij of zij hierdoor – in plaats van de toereikendheid van het leven en de dood van Jezus – geestelijk verzekerd wordt, of in de gunst staat bij God. Maar het feit dat geestelijke oefening verkeerd gebruikt kan worden, betekent nog niet dat we die dan maar moeten verwaarlozen. “Oefen uzelf in de godsvrucht“ is Gods opdracht en daarom moet het mogelijk zijn om gehoorzaamheid aan deze opdracht na te streven zonder in wetticisme te vervallen.

Geestelijke oefeningen in de praktijk

Hoe kunnen christenen dan een evangeliecentrische spiritualiteit in de praktijk brengen?

Het eerste is: breng de juiste vorm van oefeningen in de praktijk: namelijk die persoonlijke en interpersoonlijke oefeningen die de Bijbel zelf noemt. Een evangelicentrische spiritualiteit is een Sola Scriptura-spiritualiteit. Voor ons persoonlijke geestelijk leven zijn de meest belangrijke oefeningen het lezen van de Bijbel en het gebed. Alle andere zijn hiervan afgeleid. De interpersoonlijke oefeningen van ons geestelijk leven waar we ons mee bezig houden zijn vooral die Bijbelse praktijken die verband houden met het samenleven in een lokale gemeente.

Streef er naar met je bijbelse geestelijke oefening bij Jezus te zijn en als Jezus te zijn.

In de tweede plaats: richt de juiste oefeningen van je geestelijk leven op het juiste doel. Breng deze dingen voortdurend in de praktijk met Jezus Christus voor ogen. Streef deze dingen na in de intimiteit van de relatie met Christus en in overeenstemming (zowel van binnen als van buiten) met Hem. Om het kort en krachtig te zeggen: streef er naar met je bijbelse geestelijke oefening bij Jezus te zijn en als Jezus te zijn.

Ten derde, beoefen deze geestelijke oefeningen op de juiste wijze. Leg daarbij in alle gevallen de nadruk op de Persoon en het werk van Jezus. Leer van Hem, kijk naar Hem en geniet van Hem, van wie Hij is en van wat Hij gedaan heeft. Laat je ziel nieuwe kracht ontvangen door de waarheden van het evangelie.

Leg je toe op de geestelijke oefeningen die God ons in de Schrift heeft geschonken op zo’n manier dat je voortdurend het oog hebt op je behoefte aan Christus en de oneindige toevoer van de genade en barmhartigheid die te vinden zijn door het geloof in Jezus Christus.