Samenvatting
Hoewel de brieven van het Nieuwe Testament verschillend zijn en geschreven zijn om verschillende oorspronkelijke doelgroepen en situaties aan te spreken, brengen ze een eensgezinde en consistente boodschap over God en het evangelie van Jezus Christus. Net zoals de theologische continuïteit en de verbinding van verschillende brieven expliciet is, zo kenden ook de auteurs die de brieven schreven elkaar en erkenden zij openlijk de geldigheid en het nut van elkaars geschriften. Deze brieven waren bedoeld om als een geheel gelezen te worden. Door elke brief in het licht van de andere te lezen, kunnen nieuwe rijkdommen en diepten van inzicht worden ontdekt.
U kunt meer van Dr. Dirk Jongkind horen tijdens een gratis studiedag die D.V. op 6 april (09:30-15:30 uur) wordt gehouden in het Tyndale Theological Seminary in Badhoevedorp. Het thema is dan: ‘De woorden van Jezus lezen’ – over hoe het onderwijs van Jezus op de apostelen is overgedragen en door hen is opgeschreven en verkondigd. U kunt zich opgeven voor deze dag via:
https://www.geloofstoerusting.nl/evenementen/luisteren-naar-de-woorden-van-jezus-in-de-schrift/
Inleiding
De apostelen lieten geen erfenis achter van essays en verhandelingen die de leer van Jezus uitleggen; ze lieten een corpus van brieven achter. Deze brieven werden door verschillende mensen geschreven en verschillen van elkaar in hun setting, eerste publiek en gelegenheid. Hoewel we veel niet weten over hoe en waarom elk van de individuele brieven werd geschreven, zwijgt het Nieuwe Testament niet over deze kwestie. Door te kijken naar de historische informatie die de brieven zelf geven, kunnen we veel waardevolle inzichten krijgen.
Dit essay zal zich richten op één inzicht: de historische achtergrond van de eenheid van de apostolische leer die in deze brieven te vinden is. We zullen zien hoe de auteurs zich tot elkaar verhielden, hoe ze een universele boodschap bevestigden die ze overal onderwezen, en waarom het terecht is dat we de brieven niet alleen als afzonderlijke geschriften lezen, maar ook als een complete eenheid. Hoewel velen de brieven terecht al in het licht van elkaar lezen om canonieke en theologische redenen, wordt de historische reden om de brieven samen te lezen niet altijd duidelijk uiteengezet. Dit essay wil inzicht bieden in wat het Nieuwe Testament zelf zegt over hoe de brieven zijn ontstaan en waarom ze samenhangen.
Laat ik aan het begin een disclaimer geven: we zullen de brief aan de Hebreeën buiten beschouwing laten. Het is duidelijk uit Hebreeën 13 dat de auteur bekend was bij de eerste lezers, en de manuscripttraditie neemt Hebreeën normaal gesproken op in de Paulinische brieven. Maar de lange discussies over het auteurschap hoeven ons hier niet af te leiden.
Wie heeft de brieven geschreven?
Elke brief heeft een schrijver, en het is belangrijk voor de ontvangers om te weten van wie de brief komt. De meeste brieven beginnen met het noemen van de identiteit van de schrijver. De apostel Paulus noemt zichzelf altijd aan het begin van zijn brieven, van Romeinen tot Filemon. Soms noemt hij een collega: Sosthenes in 1 Korintiërs; Timotheüs in 2 Korintiërs, Filippenzen en Kolossenzen; en Timotheüs en Silvanus in 1 en 2 Tessalonicenzen. In elk van deze brieven keert de auteursstem echter terug naar een individuele “ik”, en deze enkelvoudige stem is altijd die van Paulus.
De apostel Petrus noemt zichzelf ook in de twee brieven die zijn naam dragen (1 Petrus 1:1; 2 Petrus 1:1). Natuurlijk heette Petrus Simon voordat Jezus hem zo noemde (Marcus 3:16), en de Aramese versie van Petrus is Kefas (Johannes 1:43), de enige aanduiding die Paulus voor Petrus gebruikt in 1 Korintiërs (in Galaten gebruikt Paulus zowel Petrus als Kefas). Om nog iets aan deze drie namen toe te voegen, introduceert Petrus zichzelf als Simeon Petrus in 2 Petrus, de vorm die Jakobus gebruikt in Handelingen 15:14.
De derde apostel die brieven schrijft is Johannes, hoewel hij zichzelf nooit noemt in het evangelie of in een van de drie brieven die zijn naam dragen. Alleen in Openbaring vinden we zijn naam (aangenomen dat het dezelfde auteur is), en daar niet slechts één keer aan het begin van het boek, maar drie keer aan het begin en één keer aan het einde (Openbaring 1:1, 4, 9; 22:8). In Openbaring is het niet zijn eigen getuigenis dat hij aflegt (Johannes 1:14; 1 Johannes 1:1-3); hij dient slechts als dienaar die de directe woorden doorgeeft die hem zijn opgedragen.
Broeders van de Heere
Dan blijven er nog twee auteurs over: Jakobus en Judas. Er zijn twee apostelen met de naam Jakobus: Jakobus de zoon van Zebedeüs en broer van Johannes, en Jakobus de zoon van Alfeüs (Marcus 3:16-18). De eerste van hen werd gedood door Herodes Antipas (Handelingen 12:2). Vanaf dat moment blijft een andere Jakobus een prominente rol spelen in Handelingen. Deze Jakobus wordt nooit aangeduid door de toevoeging van een uitdrukking als “zoon van X”. Dus, wie is hij? Galaten 1:19 leert ons expliciet dat Jakobus, de broer van de Heere, een prominente leider was in de vroege kerk. Vervolgens had deze Jakobus geen verdere introductie nodig.
Daarom is het redelijk om aan te nemen dat de brief van Jakobus geschreven is door de Jakobus die niet meer introductie nodig had dan simpelweg “Jakobus” – namelijk de broer van Jezus. (Technisch gezien is Jakobus natuurlijk een halfbroer van Jezus, maar omdat de Schrift de term broer van Jezus gebruikt voor Jakobus, hoeven we niet preciezer te zijn).
Dit helpt ons ook om de auteur van Judas te identificeren. (In Engelse vertalingen worden de namen Judas en Jude gebruikt, maar de namen zijn identiek in het onderliggende Grieks). Wie is deze Judas? In Judas 1 noemt hij zichzelf “een dienstknecht van Jezus Christus en broer van Jakobus”. Deze laatste benaming helpt ons de auteur te identificeren. Als het voldoende is om simpelweg te zeggen dat iemand een broer van Jakobus is, dan moet het dezelfde Jakobus zijn die geen verdere introductie nodig heeft. Daarom stelt Judas zichzelf bescheiden voor als broer van Jakobus, hoewel hij ook had kunnen vermelden dat hij een broer van Jezus is!
Van de vijf bekende auteurs van de brieven in het Nieuwe Testament blijken er twee broers van Jezus te zijn (genoemd in Mattheüs 13:55), wat aantoont hoe duidelijk hun houding na de opstanding was veranderd. Afgezien van de prominente rol van Jakobus in Handelingen en in Galaten 1:19 (en ook 2:9), duiken de broers van Jezus als groep enigszins onverwacht op in 1 Korintiërs 9:3-5.
“Dit is mijn verdediging tegenover hen die mij beoordelen. Hebben wij niet het recht om te eten en te drinken? Hebben wij niet het recht om een zuster als vrouw mee te nemen, zoals ook de andere apostelen, en de broers van de Heere, en Kefas?”
Dat Paulus “de broers van de Heere” kan noemen zonder ze verder te hoeven introduceren, laat zien dat ze in alle gemeenten bekend waren. Deze brede erkenning van de broers als volgelingen van Jezus voegt iets toe aan de verhalen in de evangeliën die spreken over hun eerdere afwijzing van Hem. Hun aanvankelijke ongeloof (Johannes 7:5) was volledig verdwenen en de lezers moeten dit geweten hebben.
Eén ontmoeting tussen Jezus en Jakobus wordt feitelijk genoemd in 1 Korintiërs 15:7, waar Paulus vermeldt dat de opgestane Heere “aan Jakobus is verschenen”. Waarom deze ontmoeting tussen Jezus en zijn broer? We kunnen alleen maar speculeren over wat er plaatsvond en wat er werd gezegd. Het kan iets te maken hebben gehad met het feit dat Jakobus de volgende in lijn was als erfgenaam van de beloften aan Abraham en David, die rustten op Jezus die gestorven was, maar vervolgens opstond uit de dood (maar de Schrift onthult hier niets over).
Samen voor een gemeenschappelijke zaak
Drie van deze vijf auteurs verwijzen naar minstens één van de anderen. Paulus vermeldt dat hij Jakobus, Petrus en Johannes meer dan eens heeft ontmoet. Hij verwacht dat zijn publiek op de hoogte is van de broers van de Heere. Petrus heeft het over de brieven van Paulus en noemt ook de leer van de apostelen (2 Petrus 3:2), net als Judas (Judas 17). Omdat 1 Johannes en het Evangelie van Johannes zo nauw met elkaar verbonden zijn, kunnen de verwijzingen in Johannes’ Evangelie naar de andere apostelen ook meetellen. Alleen Jakobus noemt geen andere apostelen.
Twee van de auteurs zijn broers; Petrus en Johannes waren al partners voordat ze door Jezus werden geroepen; Paulus was een regelmatige bezoeker van Jeruzalem. Daarom zijn de brieven in het Nieuwe Testament geschreven door mensen die elkaar kenden en die, ondanks hun verschillende geschriften, een gemeenschappelijke zaak deelden.
Getuigenis van 1 Korinthe
Van alle brieven van Paulus is 1 Korinthe misschien wel de meest specifieke, waarin situaties en vragen in de gemeente van Korinthe aan de orde komen. De brief geeft ons ook een fascinerend kijkje in de historische situaties rondom het schrijven van brieven. Als we bijvoorbeeld de bewegingen van Paulus, Apollos, Prisca en Aquila en Timotheüs vergelijken, wordt het duidelijk dat 1 Korinthe is geschreven in de tijd die in Handelingen 19:22 wordt beschreven. Paulus wil terugkeren door Macedonië en Achaje en stuurt Timotheüs (1 Korinthe 4:17; 16:10) en Erastus om zijn bezoek voor te bereiden. Maar in plaats van te wachten om de verschillende kwesties persoonlijk te bespreken, besluit Paulus om een brief te schrijven met zijn apostolisch onderwijs.
Doel en herkomst van 1 Korinthe
Waarom wachtte Paulus dan niet? Allereerst had hij verontrustend nieuws over de gemeente ontvangen. Mensen uit het gezin van Chloë hadden Paulus verteld over de verdeeldheid in de gemeente (1 Korinthe 1:11). Paulus gebruikt de eerste vier hoofdstukken om deze verdeeldheid aan de orde te stellen. In 1 Korinthe 5:1 gaat Paulus in op een ander probleem waarover hij had gehoord, maar hier vermeldt hij niet van wie het kwam. Het is goed mogelijk dat Paulus ook van de mensen van Chloë had gehoord over de verdeeldheid rond het Avondmaal (1 Korinthe 11:18), maar de tekst zwijgt over zijn exacte bron.
Ten tweede had Paulus niet alleen een rapport over de gemeente ontvangen, maar hij had ook een brief van de gemeente ontvangen (1 Korinthe 7:1). In deze brief vroegen de Korinthiërs Paulus over zijn onderwijs over huwelijk en echtscheiding, en mogelijk over andere zaken die Paulus introduceert met de zinsnede “nu betreffende X . . .” (zie 1 Korinthe 7:25; 8:1). Paulus herhaalt deze zin nogmaals in 1 Korinthe 12:1, maar de daaropvolgende discussie over de geestelijke gaven was mogelijk niet één van de onderwerpen waarover in de brief werd gevraagd. De afsluiting van het vorige hoofdstuk suggereert dat Paulus op dat moment klaar was met schrijven over de onderwerpen die hij het meest noodzakelijk achtte. “Over de andere dingen zal ik aanwijzingen geven als ik kom” (1 Korinthe 11:34).
De brief van Korinthe aan Paulus moet door iemand zijn bezorgd, en ten tijde van het schrijven van de brief waren drie leden van de Korinthische gemeente bij Paulus (1 Korinthe 16:17). Dit suggereert dat Stephanas, Fortunatus en Achaïcus degenen waren die de reis van Korinthe naar Efeze hadden gemaakt om de brief af te leveren en mogelijk zelfs terug te keren met het antwoord.
Dit alles bij elkaar geeft aan dat de vroege kerk in nauw contact met elkaar stond. Er werden brieven verstuurd; mensen brachten verslag uit over hoe het met de gemeenten ging; christenen bezochten elkaar. Gemeenten leefden niet geïsoleerd, maar er waren contacten en mensen reisden met elkaar.
Paulus’ universele onderwijs
Ondanks het specifieke karakter van 1 Korinthe in het behandelen van contextueel bepaalde problemen, doet Paulus veel moeite om te benadrukken dat hij de Korintiërs niet iets vertelt wat hij elders niet onderwijst. Dat wil zeggen, Paulus wil dat de Korintiërs weten dat zijn instructies de universele leer zijn.
Hij begint dit punt te benadrukken in de opening van de brief met de zinsnede “met allen die de naam van onze Heere Jezus Christus aanroepen, in elke plaats, zowel hun als onze Heere” (1 Korinthe 1:2). De gemeente in Korinthe is verbonden met de gelovigen overal. Paulus stelt de zending van Timotheüs ook in dit licht voor; Timotheüs moet de Korintiërs herinneren aan Paulus’ wegen in Christus, “zoals ik overal in elke gemeente onderwijs” (1 Korinthe 4:17). In hoofdstuk 7 zegt Paulus: “Zo schrijf ik het in alle gemeenten voor” (1 Korinthe 7:17). Over het niet twistziek zijn voegt Paulus toe: “Wij hebben een dergelijke gewoonte niet, en de gemeenten van God evenmin” (1 Korinthe 11:16). In 1 Korinthe 14:33 benadrukt Paulus opnieuw dat wat hij onderwijst overal de praktijk is. Tot slot legt Paulus uit dat hij ook de gemeenten in Galatië heeft verteld over “de collecte voor de heiligen” (1 Korinthe 16:1; Galaten 2:10).
Paulus presenteert zijn onderwijs duidelijk als universeel. Dit is op zichzelf al een rechtvaardiging om de brieven van Paulus in het licht van elkaar te lezen. Als Paulus zijn onderwijs als één beschouwt, dan volgt hieruit dat je over dit onderwijs kunt leren uit al zijn brieven. Maar hoewel Paulus en Timotheüs ons in 1 Korinthe vertellen over de eenheid van het onderwijs in alle gemeenten, is het nog niet duidelijk dat de verschillende brieven als eenheid gebruikt zouden worden, en Paulus verwijst niet expliciet naar andere brieven die hij schreef.
De eerste aanmoediging om brieven aan andere gemeenten te lezen staat in Kolossenzen 4:16, geschreven vijf tot tien jaar na 1 Korinthe. In deze gevangenisbrief moedigt Paulus de Kolossenzen actief aan om de brief aan de Laodicenzen te lezen en vice versa. Hoewel deze tweede brief niet bewaard is gebleven, gaat Paulus uit van de eenheid van het onderwijs en het nut van het lezen van een andere uitleg van dezelfde leer. Een deel van Paulus’ bedoeling met het aanmoedigen van de briefwisseling is echter om de gemeenschap tussen de twee kerken te bevorderen. Hij had immers een kopie van de brief aan Laodicea bij de brief aan Kolosse kunnen voegen.
Het is interessant dat Paulus in Kolossenzen de strijd noemt die hij heeft met degenen die hem niet in levende lijve hebben gezien (Kolossenzen 2:1). Deze worsteling, in combinatie met Paulus’ gevangenschap en de verwachting van een mogelijke executie, kan in Paulus’ gedachten zijn samengekomen om na te denken over zijn brieven, en misschien zelfs een brievenverzameling, als een manier om harten te bemoedigen en een rijk begrip van Christus te bevorderen voor de vele mensen die hij nooit zou bezoeken (Kolossenzen 2:2-3).
Getuigenis van 2 Petrus
Wat Paulus alleen aan de Kolossenzen suggereerde, komt tot volledige realisatie tegen de tijd dat Petrus zijn tweede brief schrijft. Petrus is zich ervan bewust dat hij spoedig zal sterven (2 Petrus 1:13-14), en net als Paulus in Kolossenzen voelt hij de last dat de gelovigen na zijn dood volledige toegang tot de waarheid zullen hebben (2 Petrus 1:15). En natuurlijk is deze brief zelf een deel van het middel waarmee Petrus dit doel bereikt.
Petrus en het onderwijs van Paulus
Tegen het einde van de brief maakt Petrus een opmerking over de ogenschijnlijke vertraging van de wederkomst van Jezus. Hij moedigt de gemeente aan om dit niet als uitstel te zien, maar eerder als een teken van Gods geduld als zaligheid, en zo zegt hij, dit is wat “onze geliefde broeder Paulus, naar de wijsheid die hem gegeven is, u geschreven heeft” (2 Petrus 3:15).
Het is de moeite waard om goed op te letten wat Petrus in deze passage zegt.
“en beschouw het geduld van onze Heere als zaligheid; zoals ook onze geliefde broeder Paulus, naar de wijsheid die hem gegeven is, u geschreven heeft, zoals ook in alle brieven, wanneer hij deze dingen ter sprake brengt. Daaronder zijn sommige zaken die moeilijk te begrijpen zijn, die de onkundige en onstandvastige mensen verdraaien, tot hun eigen verderf, net als de andere Schriften.”
God vertrouwde Petrus toe om het evangelie van het koninkrijk aan de heidenen te verkondigen (Handelingen 15:7). Dit gebied van bediening zou de roeping van Paulus worden. Uit Paulus’ verslag van zijn bezoek aan Jeruzalem in Galaten 2:7-9 blijkt duidelijk dat Petrus Paulus “de rechterhand van gemeenschap” gaf. In 2 Petrus 3 maakt Petrus precies hetzelfde punt. Hij bevestigt openlijk Paulus als apostel en leraar van de kerk, zoals kan worden geleerd uit de brieven van Paulus.
Daarnaast erkent Petrus dat Paulus specifieke wijsheid heeft ontvangen met betrekking tot de huidige tijd tussen de eerste en tweede komst van de Heere. Dat wil zeggen, Paulus onderwijst “naar de wijsheid die hem gegeven is”, maar de boodschap is niet anders dan wat Petrus onderwijst. Petrus gebruikt de woorden “net als” (kathōs) opzettelijk.
Ten derde, let op de woorden “u geschreven heeft” in vers 15. Petrus wist dat Paulus aan dezelfde mensen had geschreven. Maar wie zijn dat? De inleiding van 2 Petrus is niet behulpzaam wat betreft geografie: “Aan hen die een even kostbaar geloof ontvangen hebben als wij, door de gerechtigheid van onze God en Zaligmaker, Jezus Christus” (2 Petrus 1:1). Petrus zegt echter in 2 Petrus 3:1 dat dit de tweede brief is die hij aan hen schrijft. En dat betekent dat de geadresseerden dezelfde zijn als die van de eerste brief – namelijk “aan de vreemdelingen in de verstrooiing in Pontus, Galatië, Kappadocië, Asia en Bithynië ” (1 Petrus 1:1).
Paulus had aan minstens drie gemeenten in deze wijde omgeving geschreven: de Galaten, Efeziërs en Kolossenzen (ook de Laodicenzen, maar die brief is geen onderdeel geworden van het corpus van Paulus’ bewaard gebleven brieven). Deze brieven behandelen onder andere de leer van de rechtvaardiging, de visie van de gemeente als het lichaam van Christus en hoe het leven van de gelovige nu verborgen is met Christus in God. Al deze onderwerpen zijn relevant om te begrijpen waarom het voortdurende geduld van de Heere als zaligheid moet worden beschouwd.
Ten vierde, in vers 16 verbreedt Petrus de reikwijdte van Paulus’ brieven tot buiten de brieven die aan zijn publiek zijn geschreven door te zeggen: “zoals ook in alle brieven.” Petrus onderschrijft Paulus, overal waar Paulus over deze zaken spreekt, als het onderwijzen van dezelfde boodschap. Petrus wist van deze brieven en had er duidelijk toegang toe. Blijkbaar waren ze een verzameling geworden die verspreid kon worden en Petrus beveelt ze aan zijn publiek aan. (Of zijn publiek al toegang had tot alle brieven van Paulus is niet duidelijk).
Bovendien was Petrus zich volledig bewust van de controverses rond de leer van Paulus – “de onkundigen en onstandvastige mensen verdraaien” zijn geschriften en geven zijn woorden verkeerd weer. Voor Petrus is dit geen reden om de brieven van Paulus te vermijden. Ja, de leer van Paulus is soms moeilijk, maar Petrus staat er nog steeds achter omdat degenen die de leer van Paulus verdraaien, ook de andere Schriften verdraaien. Heeft Petrus het Oude Testament in gedachten met de term “andere Schriften”? Mogelijk wel. Maar we kunnen niet uitsluiten dat tegen de tijd dat Petrus dit schreef, er andere geschreven delen van het Nieuwe Testament waren ontstaan die werden beschouwd als vallend onder de categorie “Schriften”. De apostolische brieven dragen het gezag van Jezus Christus en zijn daarom echt het woord van God.
2 Petrus onder de brieven
De tweede brief van Petrus is het meest expliciet in het verwijzen naar verschillende bronnen van goddelijk onderwijs. Petrus verwijst naar het Oude Testament, naar de woorden die vooraf gesproken zijn door de heilige profeten, en naar het gebod van Jezus dat door middel van de apostelen verkondigd is (2 Petrus 3:2). Hij noemt zijn eerste brief (2 Petrus 3:1) en de brieven van Paulus, zowel aan Petrus’ toehoorders als aan anderen. Hij verwijst naar gebeurtenissen die we in de vier evangeliën vinden: de verheerlijking van Jezus op de berg (2 Petrus 1:16-18; zie bijvoorbeeld Marcus 9:2-8) en de aankondiging over de manier waarop Petrus zou sterven (2 Petrus 1:14; Johannes 21:18-19).
Natuurlijk had Petrus de evangelieverslagen niet nodig om naar deze gebeurtenissen te verwijzen, omdat hij er zelf bij was. Toch kon hij naar deze gebeurtenissen verwijzen in de verwachting dat zijn toehoorders erover onderwezen waren. In 2 Petrus vinden we verwijzingen naar een groot deel van het onderwijs van het Nieuwe Testament en een besef dat dit onderwijs nu op schrift wordt gesteld.
Er blijft nog één raadsel over in 2 Petrus, en dat is de relatie tussen deze brief en de brief van Judas. 2 Petrus 2 heeft nauwe parallellen met Judas, en citeert dezelfde illustraties in dezelfde volgorde. Hoewel er verschillen zijn, suggereren de overeenkomsten een soort relatie tussen de twee. Schriftgeleerden verschillen van mening over de richting van de invloed (beïnvloedde Judas Petrus of andersom?). Het volstaat hier om te zeggen dat 2 Petrus opnieuw laat zien hoe nauw deze brief aansluit bij de andere apostolische geschriften.
De brieven samen lezen
De apostelen waren duidelijk op de hoogte van elkaar en van elkaars brieven. Op geen enkel moment wordt de fundamentele eenheid van hun onderwijs ontkend. In de vroegste brieven vinden we Paulus die de nadruk legt op de eenheid die hij heeft met de apostelen in Jeruzalem (Galaten 2:9) en op de eenheid van zijn onderwijs in alle gemeenten, zoals we hierboven zagen in 1 Korinthe. In 2 Petrus, een van de laatste brieven, zien we een bewust opschrijven en verzamelen van het onderwijs van de apostelen, zodat gelovigen na hun dood toegang zouden hebben tot de apostolische woorden. Hoe helpt dit ons om de verschillende brieven van het Nieuwe Testament in het licht van elkaar te lezen?
Het is nauwelijks nodig om uit te leggen dat als we twee brieven aan dezelfde gemeente hebben, het goed is om de tweede te lezen in het licht van wat er in de eerste is gezegd (1 en 2 Korinthe, 1 en 2 Thessalonicenzen, 1 en 2 Timotheüs, 1 en 2 Petrus). Maar dit zijn niet de enige “gekoppelde” brieven. Romeinen en Galaten bijvoorbeeld bestrijken een vergelijkbaar onderwerp. In veel opzichten breidt Romeinen de leer uit die in Galaten wordt uitgelegd. Zelfs de algemene volgorde van de onderwerpen in Galaten 2:15-5:26 lijkt op die van Romeinen 1-8. Bijvoorbeeld, de enkele gedachte van Galaten 5:17, “en die staan tegenover elkaar, zodat u niet doet wat u zou willen.” krijgt een meer uitvoerige uitleg in Romeinen 7:15-25.
Een soortgelijke relatie bestaat tussen andere brieven. Hoewel Efeziërs leest alsof het minder is ingegeven door een externe situatie dan Kolossenzen, gebruiken beide brieven vaak vergelijkbare bewoordingen. Kolossenzen heeft ook een link met de kleine brief aan Filemon, die nog steeds het beste gezien kan worden als de aanbeveling van een bekeerde weggelopen slaaf aan zijn meester. Het is verhelderend om de privébrief aan Filemon te lezen in het licht van wat Paulus over slaven en meesters zegt in de brief aan de hele gemeente in Kolosse, en vice versa. We zullen meer leren als we de verbanden zien en overdenken.
Op kleinere schaal leert Petrus ons om de thema’s die hij heeft besproken te koppelen aan het onderwijs van Paulus over hetzelfde onderwerp. We worden aangemoedigd om Schrift met Schrift te vergelijken.
Apostolisch Fundament
De Schrift is uiteindelijk het woord van God en omdat er een goddelijke auteur achter de menselijke auteurs staat, moeten we een diepe onderliggende eenheid verwachten. Niets van wat we hierboven hebben besproken, is bedoeld om hier iets aan af te doen. Toch heeft God, zoals zo vaak, zijn plannen en bedoelingen uitgewerkt door middel van traceerbare historische situaties. Het samenbrengen van de correspondentie van de apostelen in het Nieuwe Testament is hier een voorbeeld van. Dit proces gebeurde niet op een mysterieuze manier in de lange jaren na de dood van de apostelen. Integendeel, zoals we hebben gezien, was het een onderwerp dat hen duidelijk bezighield tegen het einde van hun bediening.
Paulus gebruikt het beeld in Efeziërs 2:20 van de gemeente die “gebouwd is op het fundament van de apostelen en profeten”. Hij neemt zijn medewerkers op in het meervoud “apostelen”. Johannes herhaalt dit beeld in Openbaring 21:14, waar hij het fundament van het nieuwe Jeruzalem verbindt met “de twaalf apostelen van het Lam”. Omdat de apostelen zich bewust waren van de rol en verantwoordelijkheid die ze hadden en elkaar in hun geschriften erkennen, doen we er goed aan om hun gezamenlijke onderwijs te accepteren en elke brief niet alleen op zichzelf te lezen, maar ook in het licht van al het onderwijs dat we hebben ontvangen.
